Co łączy Pałac Narodów w Genewie, stołeczny stalinowski drapacz chmur oraz znacjonalizowany pałac fabrykancki w Łodzi? Kto ma szansę na nowo zjednoczyć podzielone społeczeństwo: architekt, polityk czy artysta? Jak dochodzi do powstania estetyki narodowej
? Co niesie za sobą gest obdarowywania? To pytania, które w swoim najnowszym projekcie stawia Jasmina Cibic, artystka wizualna problematyzująca temat instrumentalizacji kultury.
Punktem wyjścia dla wystawy jest film zatytułowany Dar
. Za pomocą alegorii Cibic testuje w nim koncepcję, zgodnie z którą poprzez sztukę można przeciwdziałać polaryzacji społecznej. Realizacja przedstawia trzech finalistów konkursu na prezent dla podzielonego narodu: Inżyniera, Dyplomatę i Artystę. Każdy z nich proponuje inne sposoby nawiązania relacji i przywrócenia komunikacji między zwaśnionymi obywatelami. Wszystkie sceny nagrano w budynkach, które w międzynarodowej polityce są przykładami najważniejszych darów w Europie XX wieku. Są to siedziba Francuskiej Partii Komunistycznej w Paryżu (dar architekta Oscara Niemeyera), Pałac Narodów (ufundowany przez członków Ligi Narodów) oraz Pałac Kultury i Nauki (dar Stalina dla Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej). Mieszczą się w nich instytucje, które powołano w służbie społeczeństwu, celem dbania o zapewnienie światowego pokoju, rozwój edukacji i kultury. Tę ostatnią rolę pełni też Pałac Maurycego Poznańskiego, dziś siedziba Muzeum Sztuki w Łodzi, gdzie prezentowany będzie projekt Cibic.
Wybrane przez artystkę miejsca są w filmie czymś więcej niż scenografią. Sportretowane w Darze
budynki zostały wzniesione w czasie gdy Europa doświadczyła kryzysów gospodarczych oraz humanitarnych. Począwszy od międzywojnia, przez okres odbudowy po drugiej wojnie światowej, po burzliwe lata osiemdziesiąte. Cibic interesują tego rodzaju symbole ponadnarodowych sojuszy, wznoszone w imię wspólnych interesów czy ideologii, które niekoniecznie przetrwały próbę czasu. Architektura uwieczniona w Darze
służy także przyjrzeniu się sposobom kształtowania stylu narodowego oraz wykorzystania kultury jako narzędzia politycznego.
Narracja Pałacu
nie ogranicza się jednak do odniesień architektonicznych. W amfiladzie pałacowych pokoi zgromadzone zostaną także wizerunki innych darów przekazanych w dowód wiary we wspólne ideały. Znajdą się wśród nich krzewy róż wyhodowanych w hołdzie politykom zasłużonym w walce z faszyzmem. Zobaczymy też choćby pałeczki sztafetowe przekazywane liderowi federacji jugosłowiańskiej podczas corocznych obchodów zrzeszających obywateli wszystkich republik. Ponadto na wystawie po raz pierwszy pokazany zostanie fotograficzny portret Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej. Hojny dar europejskich twórców w odpowiedzi na apel grupy a.r.
, oddany następnie pod opiekę łódzkiego muzeum.
W projekcie wybrzmiewają echa alternatywnych ekonomii opartych na szczodrości i solidarności, ale towarzyszą im także historyczne przykłady porażek wynikających z traktowania kultury instrumentalnie. Wśród tych ostatnich być może najbardziej malownicze fiasko, jakie zobaczymy, to brak rozstrzygnięcia w konkursie na flagę dla Ligii Narodów. Była to ponadnarodowa instytucja zapewniająca opiekę słabszym, wspierająca odbudowę i rozwój ekonomiczny, czy wymianę naukową. Ostatecznie żaden projekt nie został wybrany, w obawie, że faworyzowanie jednych emblematów kosztem innych może zagrozić spójności organizacji. Być może to właśnie takie nieudane próby wdrożenia strategii miękkiej siły
mogą skłonić nas do ponownego przemyślenia potencjału odporności kultury na kolonizację przez siły polityczne.
GDZIE: ms1, ul. Więckowskiego 36 (wejście od ul. Gdańskiej), dziedziniec / ogród
KIEDY: 21 maja 2021, piątek, godz. 18:00
Ekspozycja będzie czynna do 29 sierpnia 2021