Łódzka Organizacja Turystyczna

Otwarcie wystawy „Ekspresje Wolności. Bunt i Jung-Idysz – wystawa, której nie było…” w Muzeum Miasta Łodzi

Wystawa zainauguruje 100-lecie powstania w Łodzi pierwszej żydowskiej grupy awangardowej Jung Idysz i będzie najważniejszym wydarzeniem upamiętniającym jej znaczenie dla lokalnej oraz europejskiej kultury.

Działalność artystyczna grupy w pierwszym roku wolności po odzyskaniu przez Polskę autonomii była wynikiem wiary we współtworzenie lepszego świata, opartego o tradycję, kulturę i poczucie międzynarodowej wspólnotowości. Celem twórców, sformułowanym w dwóch manifestach, było zdefiniowanie nowego modelu sztuki narodowej, znajdującej inspiracje w tradycji ludowej i chasydzkiej. Pomimo silnego akcentowania przynależności etnicznej (język, tradycja) na sztukę Jung Idysz znacznie oddziaływały ówczesne kierunki artystyczne: futuryzm, ekspresjonizm, kubizm. Członkowie Jung Idysz funkcjonowali w środowisku międzynarodowym (Paryż, Berlin, Drezno, Moskwa), utrzymując jednocześnie relacje z artystami polskimi.

Do końca 1919 roku grupa wydała sześć numerów literacko-artystycznego pisma „Jung Idysz” zawierającego „wiersze słowem i grafiką”, które złożyły się na trzy zeszyty, w których oprócz utworów artystów i poetów z Łodzi (m.in. M. Broderzon, M. Szwarc, J. Adler, P. Lindenfeld, I. Kacenelson, H. Barciński, I. Brauner, S. Blat), opublikowano teksty twórców z innych ośrodków (Uri Cwi Grinberg, M. Nadir, M. Rawicz, I. Sztern).
Na końcowej stronie trzeciego – ostatniego zeszytu (nr 3– 4– 6) wydanego na przełomie listopada i grudnia 1919 roku, w rubryce „U nas:” (ogłoszenia różne) pojawiła się zapowiedź wspólnej wystawy Jung Idysz i poznańskiego Buntu, która jednak ostatecznie nie została zrealizowana.

Zaplanowana przez Muzeum Miasta Łodzi ekspozycja czasowa stanowi bezpośrednie nawiązanie do koncepcji łódzkich i poznańskich twórców – grup Jung Idysz i Buntu – sprzed stu lat, których celem było stworzenie wspólnej kolekcji prezentującej dokonania polskiej oraz żydowskiej awangardy.
Dzięki zbiorom Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Miasta Łodzi, Muzeum Sztuki w Łodzi, Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie oraz innych placówek muzealnych i osób prywatnych w Polsce i za granicą (Londyn, Paryż, Berlin, Poczdam), zostaną zaprezentowane prace członków poznańskiej grupy Bunt powstałej w 1918 roku i łódzkiej grupy literacko-artystycznej Jung Idysz. Dzieła artystów z obu ugrupowań będą obejmowały czas od lat dziesiątych XX w. do okresu powojennego – po 1945 roku.

W przestrzeni galerii wystaw czasowych zostanie pokazanych na osi czasu około stu unikatowych grafik, rysunków, płaskorzeźb, obrazów, zdjęć, plakatów i oryginalnych wydawnictw z epoki, autorstwa m.in. Jankiela Adlera, Henocha Barcińskiego, Mosze Brodersona, Marka Szwarca, Poli Lindenfeld, Idy Brauner, Henryka Berlewiego, Jerzego Hulewicza, Stanisława Kubickiego, Władysława Skotarka i Stefana Szmaja. Efekty pracy twórczej zostaną opatrzone dwujęzycznymi przypisami, komentarzami historycznymi, a także skomplikowanymi biogramami twórców łódzkich i poznańskich.

Ekspozycji będzie towarzyszyć wydany przez Muzeum Miasta Łodzi unikatowy reprint trzech zachowanych oryginalnych wydawnictw „Jung Idysz” z przetłumaczoną po raz pierwszy, przez wybitne tłumaczki z Polski i Izraela, z języka jidysz na języki polski i angielski całością materiału literackiego almanachu z 1919 roku.

Uzupełniającą częścią przedsięwzięcia będzie zorganizowana wspólnie z przedstawicielami środowiska naukowego i artystycznego z Łodzi ścieżka dydaktyczna o miejscach związanych z twórczością członków grupy oraz specjalny projekt Hommage dla Jung Idysz, prezentujący współczesne przykłady działań twórców polskich i zagranicznych w różnych przestrzeniach Łodzi.

Ostatnią częścią projektu będzie dwudniowa konferencja naukowa "Grupa Jung Idysz i żydowska awangarda artystyczna w dwudziestoleciu międzywojennym. Idee – Postawy – Relacje", planowana przez Muzeum Miasta Łodzi we współpracy z Instytutem Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego, Zakładem Niemcoznawstwa w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Łódzkiego oraz Polskim Instytutem Studiów nad Sztuką Świata w dniach 12-13 czerwca 2019 roku.

Wstęp na wernisaż: 1zł/ os.